MDHG - Hier wordt naar de gebruiker geluisterd!

Wij helpen mensen alleen met dingen waar ze zelf mee geholpen willen worden.

Kunnen luisteren naar de behoeften van ‘patiënten’ blijkt een groot probleem in de zorg. Ook druggebruikers lopen hier tegenaan. In de wereld van de druggebruiker in Nederland klinkt daarom een sterk geluid: “Er wordt niet geluisterd!” De reguliere verslavingszorg ziet het druggebruik als de kern van het probleem en er is doorgaans maar één oplossing: afkicken. Toch is lang niet iedereen daar het meest bij gebaat. Er moet juist met een open blik gekeken worden naar de individuele situatie van de gebruiker. Belangenvereniging MDHG benadert iedere gebruiker als individu. “Er is een derde weg.”, vertelt directeur Dennis Lahey. MDHG keert zich tegen de aanpak van de verslavingszorg en gaat vanuit de gebruiker zelf op zoek naar oplossingen. Een perspectief waarin stoppen met gebruiken soms helemaal niet de oplossing hoeft te zijn. Een organisatie met een bijzondere visie en een aangrijpend verhaal.

Ontstaansgeschiedenis MDHG

In 1977 werd de Medisch-sociale Dienst Heroine Gebruikers opgericht, tegenwoordig bekend als de MDHG. Aan de wortels van de organisatie staan Johan Riemens en August de Loor. Voor hen was de oprichting een reactie op de maatschappelijke omgang met de ‘Heroine epidemie’. Hierin werd de druggebruiker weggezet als patiënt en  gevaar voor de openbare veiligheid. Bestrijding van het gebruik werd hierbij als belangrijkste oplossing gezien. Riemens en De Loor kozen voor de zogenaamde derde weg: “het opkomen voor de belangen van druggebruikers”. Johan Riemens woonde ten tijde van de ‘Heroine epidemie’ op de Binnenkant, dichtbij de Zeedijk in Amsterdam, in het hart van het meest ‘door de epidemie geteisterde’ gebied. Voor zijn huis plaatste Riemens stoelen en hij nodigde gebruikers uit om te vertellen wat een gewenste aanpak zou zijn. Afkicken bleek niet voor iedereen de oplossing. Tegelijkertijd bleek de drempel om naar de methadonverstrekking te gaan voor veel gebruikers erg hoog. Riemens en De Loor bedachten praktische oplossingen, gericht op de behoeftes het individu. “Als je beleid maakt omtrent een bepaalde groep mensen, moet je die mensen erbij betrekken, was het idee. Destijds was deze insteek vrij revolutionair, vooral als het ging om druggebruikers.”, vertelt huidig directeur Dennis Lahey.

Deze filosofie is vandaag de dag nog steeds de drijfveer van MDHG.

Belangenbehartiging

Inmiddels bestaat MDHG ruim veertig jaar. Veel ideeën die in de beginfase zijn ontstaan, zijn nu onderdeel van drugsbeleid. De GGD verstrekt tegenwoordig gratis methadon en hygiënische spuiten. De taak van MDHG gaat nu daarom verder dan dat. Tussen 10.00 en 12.30 en 15.30 en 16.30 staan de deuren van de organisatie voor iedereen open. Er is thee, koffie, warmte en gezelschap voor wie behoefte heeft aan een gesprek. Het gebruik van internet, computer en telefoon is vrij. Leden kunnen met hulpvragen terecht bij medewerkers van MDHG, maar vaak genoeg vinden ze hulp bij elkaar. Persoonlijke problematiek is door de veilige sfeer beter bespreekbaar. De vrijblijvende in- en uitloop maakt het voor veel leden een laagdrempelige, prettige plek. “Je kan hier jezelf zijn”, vertelt Eva Timisela, lid van MDHG. 

Maatschappelijke omgang met druggebruikers 

Verslaving wordt veelal gezien als een medische conditie. Je wordt verslaafd, bent verslaafd en zal dat altijd blijven. Bij MDHG denken ze hier anders over. Dennis Lahey ziet het als een vorm van binding in plaats van als een verslaving. “Als je elke dag een jointje rookt en je bent daar blij mee en functioneert prima, ben je dan verslaafd? Pas als de samenleving zegt dat je een probleem hebt omdat je een jointje rookt wordt het problematisch, maar dat betekent niet dat je ook een verslavingsprobleem hebt. Het idee dat je je moet overgeven aan het idee dat je verslaafd bent en daarmee moet leven, is voor veel mensen juist enorm beperkend.” Volgens Lahey bepaalt de gebruiker daarom zelf of en wanneer zijn of haar gebruik problematisch is. Hij vertelt dat 95% van de gebruikers geen problemen heeft met zijn gebruik. Slechts een klein percentage is een problematisch gebruiker. Deze gebruikers komen vaak bij MDHG terecht. “Bij ongeveer 80% van deze groep zijn niet de drugs zelf het probleem. Veel van hen hebben problemen vanwege bijvoorbeeld traumatische ervaringen in de jeugd.” Lahey ziet het druggebruik als een vorm van escapisme en een reactie op een dieper, onderliggend probleem. Financiële problemen en dak-of thuisloosheid verergeren de situatie. Vervolgens komt de gebruiker bij instanties terecht die het druggebruik zelf als de kern van het probleem benaderen.

Het verhaal van Eva Timisela

Eva Timisela, lid van MDHG, weet uit eigen ervaring dat zorginstellingen niet naar de druggebruiker zelf luisteren. Ze is daardoor, zegt ze, zelfs een zorgmijder geworden. Ongeveer 35 jaar geleden raakte ze verslaafd aan heroine en cocaine. Tegenwoordig maakt ze gebruik van de gratis methadonverstrekking. Ze geeft voorlichtingen over druggebruik op middelbare scholen en maakt twee keer per week schoon bij MDHG. Eva kwam meerdere keren in aanraking met zorginstanties die zich richten op verslaving. “Ze luisteren niet naar je.”, vertelt Eva. “Ze hebben een boekje waarin staat wat er moet gebeuren, en willen niet horen waar jouw behoeftes liggen.” Het vaste protocol werkt niet voor iedereen. Ieder mens is anders en heeft daarom ook een andere aanpak nodig, is haar boodschap. Hoe vaak Eva ook haar verhaal vertelde waar ze al dan niet behoefte aan had, er werd niets mee gedaan. In plaats daarvan kreeg ze direct een behandelplan onder haar neus geschoven, met afkicken als enige einddoel. Maar voor Eva is afkicken niet de oplossing. Vaak wordt er in de samenleving gedacht dat je niet kunt functioneren als je gebruikt, stelt Eva. “Voor mij helpt de methadon me juist om beter te functioneren.” De combinatie van regelmaat, sociaal contact en het gebruik van methadon is voor haar de belangrijkste bron van rust.

“Ik heb een huis, werk, mijn kinderen en mijn kleinkinderen. Gezette tijden dat ik naar MDHG ga en dat ik mijn kleinkinderen zie. Zo maak ik een agenda voor mezelf en dat vind ik fijn. Ik ben blij met mijn leven nu.”

Bij de zorginstanties waar Eva eerder mee in aanraking kwam, werd het leven waar zij aan wilde bouwen niet als het juiste gezien. Daarom vond ze juist bij MDHG een plek waar ze zich thuis voelt. “Luisteren is in dit vak heel belangrijk, horen wat iemand zegt.” Bij MDHG wordt dat wel gedaan. Eva vertelt dat je hier jezelf kunt zijn. Er wordt aan je gevraagd hoe het met je gaat, er word je niet verteld wat je moet doen. Daarnaast worden leden aangespoord om elkaar te helpen, en dat gebeurt ook. “Het familiegevoel is hier zo fijn. Ik ben echt blij dat MDHG m’n stekkie is.”

Harm Reduction

MDHG organiseert jaarlijks activiteiten zoals een vrouwenavond en een daklozendag. Medewerkers en leden vieren samen sinterklaas en er wordt een voetbalteam afgevaardigd om deel te nemen aan het HvO Querido toernooi. Met deze activiteiten en de individuele belangenbehartiging richt de organisatie zich op harm reduction. MDHG helpt haar leden weer een rustig leven te creëren: “Zorg dat ze een huis hebben, werk, kleding en een koelkast om normaal te kunnen eten. Er moeten dan mensen bij blijven die ze helpen met kleine, maar belangrijke dingen zoals de post die ze ontvangen.” Lahey ziet bij leden dat drugs vaak geen probleem meer zijn wanneer deze omstandigheden verbeteren. Hij heeft het vaak genoeg meegemaakt. Als de rust terugkeert in het leven van de gebruiker, neemt de drang naar drugs af. “Als mensen hier binnenkomen, wil ik dat ze weten dat het mij niet uitmaakt hoe of wat ze gebruiken.” Door een gevoel van veiligheid en saamhorigheid te creëren, voelen gebruikers zich vrijer om hun problemen met de medewerkers van MDHG te bespreken. Zo komt vaak aan het licht dat de randvoorwaarden voor een regelmatige en gezonde levensstijl het eerste is waar de leden graag mee geholpen worden.

De Toekomst

De maatschappij keurt druggebruikers veelal af. Gebruikers zijn gevaarlijk, hopeloos of gebruiken om zichzelf de afgrond in te werken. Een problematisch stigma, vindt Lahey. De behoefte aan een veilige plek als de MDHG neemt daarom de laatste jaren alleen maar toe. De organisatie wil daarom de inloopuren verruimen en nog meer een plek voor gezelligheid en ontspanning zijn. Een plek waar niet geoordeeld wordt. Eva hoopt dat druggebruik beter bespreekbaar wordt. “Voorlichtingen zijn heel belangrijk. Als je als gebruiker kunt vertellen over waarom je drugs bent gaan gebruiken en wat voor leven je leidt, ontstaat er meer begrip.”

Met dank aan Eva Timisela en Dennis Lahey

Geschreven door Sezen Moeliker